Версия для слабовидящих

Мин дьиэ кэргэним – Аҕа дойду Улуу сэриитигэр

Захаров Егор, 1 курс отделения народных инструментов

WhatsApp Image 2020-05-08 at 15.30.14 1Аҕа дойду сэриитэ хас биирдии ыалы  хаарыйбыта, ыар аһыыны, сырҕан баастары хаалларбыта. Бу ынырык кэм аһыыта ааспат, бааһа оспот.

Кэлэр кэскиллэрин, үүнэр кɵлүɵнэлэрин туһугар бэйэлэрин харыстаммакка, ɵһүɵннээх ɵстɵɵххɵ биир ньыгыл кэккэнэн утары турбут, ол сыллар иэдээннэрин эттэринэн-хааннарынан билбит аҕа кɵлүɵнэ дьоммут барахсаттар! Кинилэр олохторун билии, ааттарын үйэтитии – биһиги ытык иэспит.

Аҕабынан аймахтарым

Мин аҕабынан хос эһээм — Захаров Егор Лукич. 1907 сыллаахха Эмис нэһилиэгэр Кутуйа алааска күн сирин кɵрбүтэ. Эһээм «2-с Пятилетка» колхозка биригэдьиир, кыладыапсык этэ. Сэриигэ ыҥырыллыан иннинэ Ааллаах Υүҥҥэ таһаҕас тиэйиигэ сылдьыбыта.

Егор Лукич 1942 сыллаахха бэс ыйыгар сэриигэ ыҥырыллан барбыта. Ол сэрииттэн кини тɵннүбэтэҕэ. Суостаах — суодаллаах Сталининград кыргыһыытыгар 1942 сыл ахсынньы аҕыс күнүгэр сэрии толоонугар охтубута. Кини уҥуоҕа Городищенский оройуон Западновка дэриэбинэтигэр кɵмүллэн сытар. Аҕатын кɵмүс уҥуоҕар сүгүрүйэ уола Андрей бара сылдьыбыта.

Хос эбэм Анастасия Андреевна аҕыс оҕотун соҕотоҕун ииппитэ: Егор, Николай, Владимир, Андрей, Анна, Петр, Матрена. Билигин олортон тыыннаахтара: Владимир, Андрей. Анастасия Андреевна сэрии кэмигэр ферма биригэдьиирэ этэ. «1941-45 сылларга килбиэннээх үлэтин иһин» мэтээллээх, «Ийэ Албан аата» 3 степеннээх орденнаах. 75 сааһыгар ɵлбүтэ.

Эһэм Егор Егорович 1934 сыллаахха тɵрɵɵбүтэ, ыарыһах буолан оскуолаҕа хойут киирбитэ. Доруобуйатынан салгыы үɵрэммэтэҕэ. Кэнники Читаҕа үɵрэнэн, агроном идэтин баһылаабыта. Эмис нэһилиэгэр, Абаҕаҕа тыа хаһаайыстыбатыгар таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Υлэ, тыыл бэтэрээнэ. Эмис нэһилиэгин, Амма улууһун бочуоттаах олохтооҕо. «1941-45 сылларга килбиэннээх үлэтин иһин» мэтээллээх.

Эбэбит Меланья Прокопьевна 1936 сыллаахха Наахараҕа тɵрɵɵбүтэ. Эрдэ тулаайах хаалан, дьоҥҥо иитиллибитэ, ситэ үɵрэммэтэҕэ. Алтыс кылаас кэнниттэн холкуос үлэтигэр буспута-хаппыта. Эмис нэһилиэгэр ыанньыксытынан, ветеринарынан, балыыһаҕа поварынан үлэлээбитэ. Υлэ, тыыл бэтэрээнэ. Эмис нэһилиэгин, Амма улууһун бочуоттаах олохтооҕо.

Ийэбинэн аймахтарым

WhatsApp Image 2020-05-08 at 15.30.14Ийэбинэн эһэм Константин Иванович, эбэм Мария Иннокентьевна. Кинилэр иккиэн сэрии кэмигэр ийэлэрэ ɵлɵн, тулаайах хаалбыттара.

Хос эһэм Неустроев Иван Афанасьевич сэрии кэмигэр колхуоска араас үлэҕэ барытыгар сылдьыбыта, хонуу биригэдьиирэ, сылгыһыт, тутааччы этэ. Ааллаах Υүҥҥэ таһаҕас тиэйиитигэр сылдьан, үгүс эрэйи кɵрбүтэ. Сэрии кэмигэр кэргэнэ Татьяна Васильевна ыалдьан, хоргуйан ɵлбүтэ. Ол иһин эһэбин Кɵстɵкүүнү эбэтэ Мотуруона ииппит.

Эһэм Неустроев Константин Иванович 1936 сыллаахха Алтан нэһилиэгэр Саҥкычах диэн сиргэ тɵрɵɵбүтэ. 7 саастааҕар ийэтэ ɵлɵн, эбэтэ ииппитэ. Эһэм кыайан үɵрэммэтэҕэ, 5 кылааһынан уурайбыта. «Кадр» холкуоска араас үлэҕэ барытыгар сылдьыбыта. Алтан икки этээстээх мас оскуолатын тутуспута. Участковай балыыһаҕа завхозтаабыта. Пенсияҕа тахсыар диэри техника ɵрɵмүɵнүгэр сылдьыбыта. Υлэ бэтэрээнэ. Алтан нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо. Билигин Алтаҥҥа олорор.

Эбэм Окорокова Мария Иннокентьевна 1935 сыллаахха Сатаҕайга «Октябрь» холкуоска тɵрɵɵбүтэ. Тулаайах буолан, кыһалҕалаахтык улааппыта. Аҕата мэлдьи холкуос үлэтигэр сылдьара. Сэрии кэмигэр хоргуйан ɵлɵ сыспыттара, ыарахан үлэҕэ баттатан доруобуйаларыгар оҕустарбыттара. Эбэм кэнники библиотекарь идэтин ылан, Горнайга, Сатаҕайга, Алтаҥҥа үлэлээбитэ. Кэнники Алтаҥҥа оҕо саадыгар үлэлээн пенсияҕа тахсыбыта. Υлэ, тыыл бэтэрээнэ. Алтан нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.  «1941-45 сылларга килбиэннээх үлэтин иһин» мэтээллээх. Икки оҕолоох. 2013 сыллаахха ɵлбүтэ.

Эбээ Маайа икки убайа сэриигэ сылдьыбыттара. Окороков Афанасий Иннокентьевич Дьокуускайдааҕы педучилищеҕа үɵрэнэ сылдьан 1943 сыллаахха бэбиэскэ туппут, доруобуйатынан трудфроҥҥа хоту сылдьыбыт. Этэҥҥэ эргиллэн кэлбит. Биир уол оҕолоох. Окороков Илья Иннокентьевич 1921 сыллаахха Сатаҕайга тɵрɵɵбүтэ. Эдэркээн 21 саастааҕар Дьокуускайга педтехникумҥа үɵрэнэ сылдьан, 1942 сыллаахха бэбиэскэ тутан, сэриигэ барбыта. 54-с танканы утарар полкаҕа сулууспалаабыта. 1943 сыл тохсунньу 12 күнүгэр кыргыһыы хонуутугар хорсуннук ɵлбүтэ. Ленинградскай уобалас Мгинскэй оройуонун Гонтовая Липка диэн дэриэбинэттэн 500 м. тэйиччи кɵмүллэн сытар. Күн сиригэр 22 эрэ сыл олорон ааспыт таайбыт сырдык аатын умнубаппыт.

Мин бу суруйбут хаан-уруу дьоммун сорохторун хаһан да тыыннаах бэйэлэрин кɵрбɵтɵҕүм. Ол эрээри  кинилэр бу бүгүҥҥү мин эйэлээх олоҕум иһин тыыннарын толук уурбуттарыгар муҥура суох махтанабын.

Эһэлэрим, эбэлэрим сэрии ыар сылларыгар тулаайах хаалан, дьоллоох оҕо саас диэни билбэтэхтэр. Аччык, харах уулаах ыар үлэ эҥэрдээх кэмнэри билбиттэр. Хайдах ону барытын тулуйбуттарын билигин сɵҕɵбүт эрэ.

Егор Лукич, Илья Иннокентьевич иккиэн уһуннук сэриилэспэтэхтэр, сэрии саамай ыарахан, маҥнайгы сылларыгар түбэһэн, уоттаах кыргыһыыга охтубуттар. Тɵһɵ да уордьан-мэтээл ылбатахтарын иһин, кинилэр хорсун олохторунан, албан ааттарынан киэн туттабын. Арай кинилэр тыыннаах хаалан, дойдуларыгар эргиллибиттэрэ буоллар, тɵһɵлɵɵх үчүгэй буолуо этэй. Аймахтарбыт ɵссɵ элбэх буолуохтара этэ.  Хос эһэбит, таайдарбыт олохторун оҕолоро, сиэттэрэ салгыыбыт. Кинилэр ааттарын ɵйдүү-саныы сылдьыахпыт.

Ким да умнуллубат, туох да умнуллубат.